Döviz Kuru Neden Dalgalanır? Ekonomide Kurun Rolü

Döviz kuru, bir ülkenin parasının diğer ülke paraları karşısındaki değeridir. Kısaca “1 dolar kaç lira?” sorusunun cevabı kurdur. Ama kur yalnızca bir fiyat göstergesi değildir; ithalatı, ihracatı, enflasyonu ve hatta bireylerin günlük harcama kararlarını etkileyen kritik bir ekonomik değişkendir.

Kurun dalgalanmasının temel nedeni arz ve taleptir. Dövize talep arttığında kur yükselir, talep azaldığında düşer. Peki talep neden artar? İthalat yapmak, dış borç ödemek, yurt dışına yatırım yapmak veya tasarrufu dövizde tutmak isteyen herkes döviz talebi yaratır. Arz ise ihracat gelirleri, turizm gelirleri, yabancı yatırım ve dış finansman girişleriyle artar. Arz talebi karşılayamazsa kur yükselme eğilimi gösterir.

Kurun ekonomideki rolü özellikle dış ticaret üzerinden görünür. Kur yükseldiğinde yerli para değer kaybeder; bu, ithal ürünleri pahalılaştırır ama ihracatı göreli olarak cazip hale getirir. Çünkü yabancı alıcı için ürün daha ucuz görünür. Kur düştüğünde ise ithalat ucuzlar ama ihracatçıların rekabet gücü zayıflayabilir. Bu denge, ülkenin cari açığı ve büyüme stratejisi açısından kritik bir alandır.

Kur hareketleri enflasyonu da etkiler. İthal girdi kullanan sektörlerde kur artışı maliyetleri yükseltir ve fiyatlara yansır. Enerji, elektronik, otomotiv veya ilaç gibi alanlarda kur geçişkenliği oldukça yüksektir. Bu nedenle döviz kurundaki dalgalanmalar sadece ihracatçıyı değil, marketteki fiyatları da etkileyebilir.

Kur dalgalanmasında bir diğer unsur beklentilerdir. Ekonomide güven arttığında yabancı sermaye girişi hızlanır ve kur dengelenebilir; belirsizlik yükseldiğinde sermaye çıkışı yaşanabilir ve kur artabilir. Yani kur, sadece “bugünün gerçekleriyle” değil, “yarının beklentileriyle” de yön bulur.

Sonuç olarak döviz kuru, ekonominin dış dünyayla olan bağlantı noktasıdır. Kurun hareketini anlamak; fiyat artışlarından yatırım kararlarına kadar pek çok ekonomik olayı daha net okumayı sağlar.